
مبارزه پنهان با غول تبانی؛ تک تیرانداز باش، نه مسلسلچی
هفت یک– مشخص شد که یک داور آفریقایی در مقابل پیشنهادهای غیرقانونی مالی آسیبپذیر است. او ترغیب شد که اطمینان بدهد که یک دیدار در مرحله مقدماتی جام جهانی باید حداقل سه گل داشته باشد. با نزدیک شدن به پایان نیمه اول، بازی هنوز با تساوی بدون گل دنبال میشد و داور به این دلیل اضطراب داشت. ارسالی که انجام میشود به زانوی مدافع برخورد میکند، اما داور به بهانهی خطای هند، اعلام پنالتی میکند. علیرغم اعتراضهای فراوان، آن پنالتی زده و تبدیل به گل میشود. درنهایت بازی با نتیجه 2-1 به پایان میرسد.
یک تیم اروپایی در دیدار رفت یک بازی از لیگ قهرمانان اروپا با حاشیه امنیت خوبی موفق به کسب پیروزی شد. با توجه به قطعی بودن صعود آنها، قرار بر این میشود که در دیدار برگشت و در دقایق پایانی دروازه این تیم باز شود. سه دقیقه به پایان بازی مانده که مدافعان به یکباره تقریبا دست از بازی میکشند. توپ با ضربهای بلند به جلوی زمین فرستاده میشود و یک مهاجم ضربه سر را به سمت دروازه میزند. دروازهبان نیز تلاش چندانی برای نشان دادن عکسالعمل از خود بروز نمیدهد.

در دو دهه اخیر مبارزه با تبانی در فوتبال شدت بیشتری گرفته اما هنوز پولهای هنگفتی در پشت پرده جابجا میشود.
شرط بندها برنامهای برای انتقال چند بازیکن از یک تیم دسته ششمی انگلیس برای تیمی در آن سوی دنیا را ترتیب داده بودند و بعد از پذیرفته شدن از سوی باشگاه جدید، آنها که سابقا تیم منسجمی بودند، ناگهان شکستهای پیاپی و سنگینی را متحمل میشوند. یک دروازهبان جوان در اروپای مرکزی با مردی ثروتمند دوست میشود. مرد پولدار این سنگربان را به کلوپ برده، با دختران آشنا کرده و مانند یک ستاره راک با او رفتار میکند. بدهی خانواده او هم پرداخت میشود و مرد ثروتمند در ادامه از دروازهبان میخواهد که در یک بازی دوستانه گل بخورد. یک گل در بازی دوستانه به چه کسی ضرر میزند؟ سپس از این اشتباه به عنوان اهرمی علیه دروازهبان برای ارتکاب تقلب در زمین فوتبال استفاده میشود.
روشهای بیشماری برای تبانی در فوتبال وجود دارد. برخی ساده اما برخی دیگر پیچیده و به دشواری قابل باور هستند. اما وقتی زیبایی واقعی این ورزش به قابل پیش بینی نبودن آن است، چگونه میتوان در زمین اثبات کرد که آیا رفتار عجیب و غریب یک بازیکن نتیجهی خطای انسانی است یا دسیسهای در کار بوده؟ چگونه میتوان همه این سناریوها را از نظر قانونی پیگیری کرد؟ فقط باید رد پولها را دنبال کرد.
روی رادار
احتمالا تا به حال هرگز نامی از “اسپورت رادار” نشنیدهاید. این شرکت موافقت کرد با فورفروتو همکاری کند. ما دفاتر این کمپانی در لندن را مشاهده کردیم. تعداد 3400 نفر در سراسر جهان در این کمپانی مشغول بوده و “اسپورت رادار” دارای 1900 کارمند است. البته این همکاری تحت این شرط که مکان کمپانی را فاش نکنیم و یا از هر نام واقعی استفاده نکنیم، میسر بود.
اگر این شبیه توهم یک واحد ضد اطلاعاتی است، به این دلیل است که دقیقا همینطور است. اسپورت رادار که خبرهترین کارشناسان حوزه شرطبندی و فساد در ورزش را در اختیار دارد، خیلی درگیر خلافهای کوچک نمیشود. افرادی که اسپورت رادار با آنها مبارزه میکنند، شامل بسیاری از مافیاهای بینالمللی هستند که اغلب قمار را راهی خوب برای پولشویی میدانند. بعد از افشاگری درباره دست داشتن تیم آلبانیایی اسکندربیو، بازرسان یوفا تهدید به مرگ شدند و یک عضو یک تیم نپالی بعد از اینکه بازیکنان تیم به دلیل تبانی در یک دیدار، دادگاهی شدند، اعضای اسپورت رادار را تهدید به مرگ کرد.
برخی از ارقام مربوط به صنعت قمار در سراسر جهان حیرتآور است؛ حدود 1.5 تریلیون یورو، در حالیکه روی دیدارهایی مانند فینال لیگ قهرمانان اروپا حدود یک میلیارد یورو شرط بندی میشود (با توجه به اینکه 70 درصد از این ارقام در آسیا اتفاق افتاده و جا به جا میشود، بسیاری از موارد در نظر گرفته نمیشود، این ارقام ممکن است دقیق نباشند.)
یان، سخنگوی اسپورت رادار (نام واقعی نیست) برای ما اینگونه توضیح میدهد: “مردم نمیدانند که بازار بینالمللی قمار و شرطبندی چقدر بزرگ است و هیچ راه درست و حقیقی وجود ندارد که بدانیم دقیقا حجم پول رد و بدل شده چقدر است، اما بیشک مبالغ بزرگی در این صنعت هزینه میشود.”

کارستن کورل که یکی از پایهگذاران کمپانی شرطبندی Bwin است، با راهاندازی اسپورت رادار، به دنبال از بین بردن شرطبندیهای غیرقانونی در فوتبال است.
بنابراین چگونه میتوان به دنبال نظارت بر چنین هیولای مهیبی بود؟ تنها با اطلاعات، اطلاعات و اطلاعات بیشتر. کار شرکت اسپورت رادار در سال 2001 توسط کارستن کورِل (نام واقعی)، یک کارآفرین آلمانی که به تاسیس شرکت شرط بندی آنلاین Bwin کمک کرده بود، آغاز شد.
کارستن کورل متوجه شد که قمار آنلاین باعث افزایش قابل توجه شرطبندان شده اما بسیاری از آنها فاقد تخصص لازم برای در نظر گرفتن احتمالات به شکل صحیح هستند. تنها نیاز به یک ارائهدهنده خدمات معتبر بود که این کار را Betradar انجام میداد- شرکتی که بخشی از اسپورت رادار است و مسئول فروش اطلاعات دست اول این حوزه به شرطبندان در سراسر دنیاست.
بخش “سرویس امانت” در سال 2005 به عنوان محصول جانبی وارد شد. یان در این رابطه گفت: “ما میتوانیم هر چیزی که شما به عنوان شرطبندی نیاز دارید، انجام دهیم. اما به عنوان بخشی از روابط ما با صنعت شرطبندی، ما اطلاعات کاربران را جمع میکنیم. خیلی زود با استفاده از این روش مشخص شد که میتوانیم ببینیم چه زمانی شرطبندها خارج از روال بازار حرکت میکنند. این اتفاق همیشه به دلیلی رخ میدهد.”
متعادل کردن ریسک
بسیاری از قماربازان آماتور شاید آگاه نباشند که اگرچه احتمالات تا حدودی منعکسکننده احتمال وقوع اتفاقی است، اما آنها همچنین منعکسکننده خطر ایجاد تعادل از سوی دلالان نیز هستند. پس اگر برای نمونه مبلغ زیادی روی پیروزی کرو در مقابل اسکتر از سوی قماربازان گذاشته شود، اپراتورها ممکن است با ارائه شانس جذابتر برای پیروزی اکستر در مقابل کرو، خسارات احتمالی را جبران کنند. با همین استدلال، اگر یک گروه تبانی کننده برای یک گل دیرهنگام دست به شرطبندی بزرگی بزنند، آن پایگاه شانس را برای بازتاب این احتمالات تغییر میدهد.
یان در این رابطه گفت: “اگر یک دلال برخلاف دیگران پول زیادی از یک شرطبندی به جیب بزند، ممکن است دلیلش غیرقانونی هم نباشد. شاید آنها اطلاعات بازیکنان آسیب دیده را زودتر از همه بهدست آورده یا یک تحلیلگر فوقالعاده در اختیار داشته باشند، یا شاید آن پایگاه اشتباه کرده باشد، بنابراین آنها متوجه اشتباه خود شده و آن را تصحیح میکنند.
اما اگر از بین 550 شرکتهای قمار آنلاین که با اسپورت رادار کار میکنند، یکی ناگهان مبالغ بسیار عجیبی را ارائه دهد، میتوان آن را به مثابه شواهدی از تبانی در آن دیدار قلمداد کرد. اگر بسیاری با اطمینانی غیر طبیعی دست به شرطبندی بزنند، میتوان به این نتیجه رسید که کسی نتیجه را مهندسی کرده است.”
بنابراین این نظریه، باعث توسعه شرکت سیستم تشخیص تقلب (FDS) شده است. الگوریتمی که سالانه در حدود 170 هزار مسابقه در 17 ورزش را به صورت رندوم زیر نظر قرار میدهد. یان در این رابطه میگوید: “الگوریتمها سؤال نمیکنند، آنها فقط هشدار میدهند. در این شرایط ما به مرحله دومی به نام تجزیه و تحلیل کیفی نیاز داریم. این تیم ما با بیش از 100 متخصص که در هفت روز هفته و 24 ساعته کار میکنند، به محض اینکه هشداری ظاهر شد، 72 ساعت فرصت دارند تا مشخص کنند که آیا این الگوی شرطبندی قانونی است یا مشکوک.

شرطبندی تنها روی نتایج بازیهای صورت نمیگیرد و شرطبندان حرفهای روی جنبههای مختلف یک بازی شرطبندی میکنند.
این گروه تحقیقات خود را انجام میدهند و در صورت لزوم با شبکهای از دلالان شرطبندی و خبرنگاران صحبت میکنند. یان در ادامه گفت:” شاید کارشناسان ما متوجه شوند که آن روز، روز تولد کاپیتان بوده و همه مشروبات الکلی مصرف کردهاند. ما همه گزینهها را بررسی میکنیم و نمیتوان تنها گفت در این دیدار تبانی رخ داده است؛ زیرا اینگونه اعتبار ما از دست میرود. ما مسلسل نیستیم، بلکه اسلحه تک تیرانداز هستیم. وقتی شلیک میکنیم که هدف را درست شناسایی کرده باشیم. ما همیشه با الگوهای شرطبندی شروع میکنیم، اما اعتبارسنجی آن، زمان بیشتری لازم دارد.”
اسپورت رادار وقتی جدیتر وارد عمل میشود که به طور قطعی و 100 درصد از ناپاکی بازی آگاهی یافته باشد. تا به امروز ، این شامل 3800 مسابقه ورزشی است. این رقم از 146 در سال 2009 به 650 در سال گذشته افزایش یافته است. این افزایش رقم، نشاندهنده مسابقات بررسی شده است، نه افزایش جرم و جنایت. یان تخمین میزند که 0.5 تا 1 درصد مسابقات تحت تاثیر چیزی خارج از بازی قرار دارند. در نتیجه، گزارشهای گروه اسپورت رادار تا به امروز در 36 محکومیت کیفری و 251 مجازات ورزشی (تعلیق، محرومیت و جریمه) استفاده شده و تعداد بیشتری از آنها نیز در حال بررسی است.
تجربه اسپورت رادار دورنمای فوقالعادهای از چگونگی رخ دادن تبانی در بازیها ارائه داده است. یان در ادامه گفت: “ساز و کار اینگونه نیست که دلالان رقمی را تعیین کرده و به تیمها بگویند لطفا با پنج گل مغلوب شوید. آنها معمولا رابطه خوبی با بازیکنان و داوران پیدا کرده، با آنها دوست میشوند و سعی میکنند شرایط خوبی برای آنها فراهم کنند. بعد از آغاز رابطه دوستی، آنها با بازیکنان و داوران تماس گرفته و میگویند که حالا دیگر در تبانی در یک بازی به من کمک کردهای و دیگر برده من هستی. روسپیها یا مواد مخدر میتوانند به عنوان اهرمی جذاب استفاده شوند و در بعضی اوقات از بازیکنان باتجربهتر برای نفوذ و جذب افراد جوان استفاده میشود.”
روی زانویتان قیمت بگذارید
غالبا در هسته اصلی این معاملات، گروههای بزرگ جنایی در سایه قرار دارند. یان در این رابطه توضیح داد: “مافیای بالکان، ایتالیا و آسیا درگیر این شرطبندیها هستند. صاحبان باشگاهها هم همچنین میتوانند خلافکار باشند. آنها به بازیکنان میگویند متاسفانه امروز قرار است در این دیدار مغلوب شوید. در برخی موارد نیز بازیکنان نمیپرسند که آیا این کار ارزش تبعاتش را دارد یا خیر.”
دلالان حتی میتوانند بازی برگزار کنند. ویلسون راج، دلال بزرگ و بدنام سنگاپوری بازی دوستانههای زیادی را ترتیب داده که داور را نیز خودش انتخاب میکرد. یان ادامه داد: “داوران یک هدف مشترک دارند؛ آنها اگر خصوصا شرطبندی روی تعداد گلها باشد، نتایج را از نزدیک کنترل میکنند. در این شرایط زننده گل بیاهمیت و تنها تعداد گلهای رد و بدل شده در مسابقه است که روی آن شرطبندی می شود و به همین دلیل داوران میتوانند با اعلام چند پنالتی به هدف، دست پیدا کنند.”
این کاری بود که ژوزف لامپتی غنایی انجام داد و تلاش کرد تا روی تعداد گل در دیدار سال گذشته آفریقای جنوبی و سنگال در مقدماتی جام جهانی تاثیر بگذارد. تصمیم او برای اعلام ضربه پنالتی پس از برخورد توپ به زانوی کالیدو کولیبالی، مدافع تیم ملی سنگال مضحک بود، اما تا به حال بارها اتفاق افتاده که برخی داوران چنین اشتباهاتی انجام دهد. اما این الگوریتم بود که او را گرفتار کرد. فیفا- یکی از شرکای اسپورت رادار- به دلیل رخ دادن تبانی برای اولینبار تصمیم به تکرار مجدد آن دیدار در چارچوب رقابتهای جام جهانی گرفت و لامپتی نیز برای همیشه ممنوعالفعالیت شد.

ژوزف لامپی با دست داشتن در تبانی در دیدار آفریقای جنوبی و سنگال در مقدماتی جام جهانی 2018، برای همیشه از قضاوت محروم شد.
سندیکای پرومال نیز در رسوایی ستارگان جنوبی در 2013 رسوا شده و چهار بازیکن و یک مربی از باشگاه ملبورن به همراه یک دلال اهل مالزی محکوم شدند. بازیکنان انگلیسی حاضر در این بازی به وضوح به شرایط مشکوک بوده و مرتب از حریف خود در مورد آنچه در حال رخ دادن بود، سوال میکردند.
ریس نوئل، مدافع تیم، درباره این بازی به پلیس گفت: “من خیلی ترسیده بودم. وقتی با دو گل مغلوب شدیم، تماسی از رئیس (باشگاه) داشتم و او گفت همان بهتر که در این دیدار لعنتی شکست خوردیم. من ترسیده بودم زیرا فکر میکردم به تعداد گلهای مورد نیاز نرسیدهایم.” الگوریتم اسپورت رادار بار دیگر به مقامات هشدار داد و نوئل و یکی از همتیمیهایش، جو وولی، دروازهبان تیم، پس از پذیرش تبانی، از سوی فیفا برای همیشه از فوتبال بازی کردن محروم شدند.
یان در این مورد گفت:” آنها مانند جراحان مغز باهوش نبودند. پلیس بازی را زیر نظر داشت و وقتی دلال با بازیکن به صورت تلفنی صحبت کرده و آن بازیکن نیز به دروازهبان می گوید که باید یک بار دیگر دروازه تو باز شود، شرایط بسیار واضح بود. گاهی اوقات تصاویری را میبینید که دروازهبان به شکلی اشتباه میپرد که بسیار مضحک است.”
به نوعی بازی موش و گربه نیز بین اسپورت رادار و دلالان شرطبندی در جریان است. یان ادامه داد:” چند سال قبل یک نفر متوجه شد که برای تبانی به جای دست بردن در عملکرد بازیکنان، دستکاری در مفهموم عملکرد نیز کفایت میکند و این امر منجر به پدیده خارقالعاده ای به نام “بازی ارواح” شد که در آن کل بازیها جعلی بود. “برای اینکه دلالان یک بازی فوتبال را پوشش دهند، تنها به دادههای آنچه در حال رخ دادن است، نیاز دارند. بنابراین این دادهها از اتفاقی که رخ نداده بود، ساخته میشد آنها بعد از شرطبندی، جزئیاتی مربوط به گلهای خیالی را مخابره میکردند.” از جمله بازیهایی که هرگز آغاز و برگزار نشده بود، دیدار تیمهای زیر 21 سالههای مالدیو و ترکمنستان در سال 2012 و تیم پرتغالی فریمونده مقابل تیم اسپانیایی پونفرادینا در سال 2014 بود.
یان می گوید:” آنها خلاق هستند- مثل دوپینگ است. تبانیکنندههایی هم داریم که تلاش میکنند با پخش شرطها روی بازیهای زیاد، تاثیر زیادی روی احتمالات نگذارند اما سیستم ما اکنون میتواند اینها را جمعبندی کند، بنابراین میتوانیم این شرایط خارج از روال را نیز تشخیص بدهیم.”
مافیا را از بین ببر
اسپورت رادار نمیتواند کل عوامل مافیایی را از بین ببرد اما این یک همکاری با نهادهایی است که این قدرت را دارند. پس از آنکه رسوائی ستارگان جنوبی با حضور همکاری نیروهای پلیس استرالیا افشا شد، تعداد بیشتری از نهادهای اجرای قانون درگیر این پروندهها شدند و اکنون یوروپل، شریک و اینترپل، همکار نزدیک اسپورت رادار هستند.
یان در این رابطه میگوید:” درهای سد باز شده زیرا نیروهای اجرایی فهمیدند که سیستم ما چوب جادو نیست.” حالا اسپورت رادار به طور رایگان به آموزش پلیس در سراسر جهان کمک میکند. این کمپانی سیستم را به حدی توسعه داده که روشی برای یافتن شرطبندیهای خاص افراد مخل در احتمالات را هم مشخص میکند، بنابراین مجریان قانون میتوانند این حسابها را پیگیری کنند.
همچنین شماری از کشورها برای مقابله با این مشکل و به اشتراکگذاری منابع اطلاعاتی، سیستم ملی خود را راهاندازی کردهاند. در این مورد نیز اسپورت رادار همکاریهای مهمی داشته است. هر چند بازداشتهای بزرگ همیشه پیچیده خواهد بود. مدارک مورد نیاز برای محکومیتهای کیفری بیشتر از آنکه برای مجازاتهای ورزشی لازم است، باید بزرگ و قابل پذیرش باشد.
یان گفت: “سازمانهای ورزشی میتوانند متخلفان را محروم کنند اما نمیتوانند آنها را زندانی کنند. سیستم ما در تعیین اینکه چه کسی چگونه تبانی کرده مناسب است، اما مشکل اینجاست که آنها افراد اصلی این سیستم نیستند. یک کودک 17 ساله که اشتباه کرده و نتوانسته از شر این سایتهای شرطبندی خلاص شود، مهره اصلی نیست، ما به دنبال گردانندگان صحنه هستیم.”
اسپورت رادار اکنون دارای یک گروه تخصصی است که توسط یک عضو سابق ضد جاسوسی ارتش انگلیس تشکیل شده و تلاش میکند در این تخلفات بینالمللی کار بزرگتری در سطح جهانی انجام دهد. هرچه اطلاعات بیشتری به اشتراک گذاشته شود، موارد جنایی بیشتری نیز در این زمینه یافت خواهد شد و این به منزله امنیت بیشتر برای افرادی است که برای اسپورت رادار کار میکنند.
یان در این رابطه گفت “ما باید سابقه کارکنان را بررسی کنیم. اگر کسی سهلانگاری میکند، باید درباره او احتیاط کنیم. هیچ یک از تحلیلگران ما مجاز به شرطبندی نیستند و سطح رمزگذاری ما بسیار بالاست. همه سرورهای ما داخلی هستند، ما هیچ اطلاعاتی در فضای مجازی نداریم و در رسانههای اجتماعی فعالیت نمیکنیم. ما میدانیم برای افرادی که میتوانند پول زیادی کسب کنند، دردسر ایجاد کردهایم و ممکن است هدف قرار بگیریم.”

مافیای شرطبندی روی مسابقات فوتبال، با به دام انداختن بازیکنان و تطمیع و تهدید آنها، نتایج را رقم میزنند.
اما متاسفانه سؤال بزرگی که ممکن است بسیاری از هواداران فوتبال بپرسند، بیپاسخ مانده است؛ برای نمونه در چند بازی در لیگ برتر تبانی انجام میشود؟ یان با خنده پاسخ داد:” ارزشش را دارد امتحان کنیم. من نمیتوانم در مورد هر لیگ بهطور جداگانه صحبت کنم. رفع این مشکل بسیار دشوار است و تبانی کردن در رشتهای مثل تنیس راحتتر است. در آنجا، حتی میتوانید مسابقهای را ترتیب دهید و کاری کنید همه چیز منصفانه و درست به نظر برسد. به عنوان مثال دو تنیسور توافق میکنند که اولی در ست اول و دومی در ست دوم پیروز شود و در ست سوم نیز آنها شرطبندی را کنار گذاشته و بازی واقعی خود را انجام میدهند. در واقع اینگونه هم برنده واقعی معلوم شده و هم هر دو به شرطبندی پرداختهاند.”
اگرچه برای لیگ برتر نسبت به مثلا لیگ دسته سوم کرواسی الگوریتم متفاوتی برای نشان دادن مشخصات و هزینههای شرطبندی وجود دارد، نباید تصور کنیم که نامهای بزرگ در چنین ماجراهایی دخیل نیستند. یان در این رابطه گفت: “افراد ثروتمند هم ممکن است در شرطبندی حضور داشته و با افراد نادرست رابطه پیدا کنند و آنها نیز میتوانند آسیبپذیر باشند. ممکن است تبانی در یک مسابقه بدمینتون راحتتر باشد، اما نقدینگی در بازار بدمینتون چقدر است؟ زیاد نیست، اما در فوتبال نقدینگی زیادی وجود دارد.”
تقریبا وقت آن رسیده که مرکز هشدارِ اسپورت رادار را ترک کنیم، زیرا علامت هشدار ظاهر شده است؛ در یک بازی در جنوب اروپا فعالیت مشکوک دیده شده است. تحلیلگر ما (بگذارید او را باب بنامیم) ما را از طریق چندین صفحه راهنمایی میکند. یک سایت شرطبندی آسیایی علیرغم اینکه دقیقه 88 است، به شکل عجیبی احتمال کمی برای اینکه گل دیگری به ثمر برسد، قائل شده است. مشخص است توپهای بلندی فرستاده میشود و به نظر ما تبانی در حال انجام است. ما بازی را روی یک صفحه دیجیتالی تماشا میکنیم، اما هیچ اتفاقی نمیافتد. باب نتیجه میگیرد که این احتمال وجود دارد که شاید تبانی به نتیجه نرسیدهای رخ داده باشد و مستندات ثبت میشوند.
باب که یک قمارباز حرفهای سابق است و به دلیل رقم خوردن برخی احتمالات مشکوک در شرطبندیها ناکام ماند، گفت: “من هنوز هم از دیدن این صحنهها لذت میبرم.” او بعد از کار خود برای تماشای فوتبال به خانه میرود. یان اعتراف میکند که شغل او میتواند باعث ناامیدیاش شود. یان گفت: “جنبه مهم ورزش، غیرقابل پیش بینی بودن نتیجه و صداقت مبارزه است اما این جهانی است که ما در آن زندگی میکنیم.” تا زمانیکه همه چیز اساسی تغییر نکند، اسپورت رادار به دنبال تعقیب پولهای جا به جا شده خواهد بود.