از ” هاب‌ناب‌انی‌وان؟” تا ساکرنت؛ داستان اولین سایت‌های فوتبالی دنیا

هفت‌یک- در گذشته تجسم اولیه از اینترنت چندان شگفت‌انگیز به نظر نمی‌رسید. چند هزار نفری که جز اولین نفراتی بودند که از این تکنولوژی استفاده کردند و در اوایل دهه 1990 میلادی کامپیوترهای رومیزی غول‌پیکرشان را به مودم‌های پر سر و صدا وصل کردند، همگی با سرعت به شدت کم و عذاب آوری برای دانلود روبرو بودند- حدود سه هزار بار آهسته‌تر از میانگین سرعت دانلود در جهان امروز. محتوای در دسترس نیز بسیار محدود بود- تنها چند سایت فنی و آکادمیک و به ندرت چیز خاصی پیدا می‌شد که برای طرفداران معمول فوتبال جذاب باشد. افراد کمی می‌توانستند تاثیری که اینترنت روی این بازی دارد و چگونگی ایجاد تحول کامل بر نحوه برخورد هواداران با این ورزش را پیش‌بینی کنند.

اگر در سال 1992 می‌خواستید درباره اولین قهرمانی لیدز یونایتد در دسته اول، شکست انگلیس در جام ملت‌های اروپا یا پیوستن گری لینه‌کر به تیمی ژاپنی چیزی بخوانید، بهترین شانس‌تان قبول ریسک جوهری شدن انگشت‌های‌تان از صفحات یک روزنامه تازه چاپ شده بود.

هنوز فوتبال‌های نسبتا کمی در تلویزیون پخش می‌شد بنابراین رادیو بهترین پوشش زنده را داشت. اگر یک بار فرصت شنیدن نتیجه نهایی را از دست می‌دادید، باید از طریق تله‌تکست با استفاده از کنترل تلویزیون دنبال آن می‌گشتید که اخبار فوتبال و نتایج در صفحه محبوب تمام هواداران فوتبال دیده می‌شد: صفحه 302. تله‌تکست محبوبیت شایسته‌ای داشت هرچند پوشش محدودی که داشت خیلی زود با آنچه بیل گیتس از مایکروسافت آن را  “موج جریان اینترنت” می‌خواند از میان برداشته شد.

تیم برنرز- لی، دانشمند بریتانیایی، در سال 1989 شبکه گسترده جهانی را اختراع کرد اما ارائه اولین سرویس اینترنت دایال آپ برای کاربران خانگی در ژوئن 1992 انجام شد- توسط دمون اینترنت که حامی مالی پیراهن فولام بود- که مثل یک شیر بود و اجازه می‌داد تا سیل اطلاعات وارد خانه‌ها شود.

اینترنت پیش از آن ابزاری بود که تنها در شرکت‌های تحقیقاتی و تکنولوژی در دسترس بود و منحصرا برای موارد رسمی- و کسل کننده- استفاده می‌شد. اما در میان صفحات مربوط به تکنولوژی مخابراتی و نرم‌افزارهای برنامه‌ریزی کامپیوتر، یک سایت آزمایشی فوتبالی هم وجود داشت. و این سایت نه به منچستریونایتد یا رئال مادرید بلکه متعلق به ایپسویچ بود.

***

فیل کلارک، هوادار ایپسویچ و مهندس اینترنت، که برای شرکت تحقیق و توسعه بریتیش تلکام کار می‌کرد و به همین دلیل به الگوی اولیه نسخه وب دسترسی داشت، می‌گوید:” من در فصل 91- 1990 پیش از ارائه اینترنت دایال آپ کارم را آغاز کردم و به همین دلیل اولین سایت فوتبالی بودم.” سایت او “باشگاه فوتبال ایپسویچ تاون” نام داشت که در ابتدا کمی بیشتر از یک صفحه بود. او ادامه می‌دهد:” سایت اصلی تنها یک لیست از دیدارهای ایپسویچ بود که من آنها را با گل‌های به ثمر رسیده و گلزنان به روز رسانی می‌کردم. کار  واقعا ساده‌ای بود.”

این صرفا اولین سایت درباره فوتبال نبود- این یکی از اولین سایت‌ها درباره تقریبا همه چیز بود. اکثر مردم هنوز چیزی از تکنولوژی جدید نشنیده بودند. در واقع کلمه اینترنت تا یک دهه بعد به فرهنگ لغات انگلیسی آکسفورد اضافه نشد. فیل می‌گوید:” هیچکس نمی‌دانست اینترنت به هیولایی که امروز هست، تبدیل خواهد شد اما به محض این که درباره آن خواندم فکر کردم خیلی جالب خواهد شد که اطلاعاتی درباره فوتبال روی آن قرار دهم و آن را در دسترس هرکسی که به این شبکه دسترسی دارد، بگذارم.”

این در آن روزهای اولیه به معنای چندین هزار محقق و مهندس بود. فیل که یک سایت کاری برای تیم اف‌سی ساندی لیگ متعلق به بریتیش تلکام هم ساخت، می‌گوید:” سایر خوره‌های فوتبال من را دوست دارند.” با ظهور دایال آپ در سال 1992 تعداد مخاطبان افزایش پیدا کرد که همزمان با صعود ایپسویچ به فرمت جدید لیگ برتر بود. فیل محتوای بیشتری هم اضافه کرد که شامل اسکن رنگی از عکس‌های جام قهرمانی یوفای 1981 باشگاه بود و این یعنی بعضی از اولین عکس‌های تاریخ که در اینترنت قرار داده شد متعلق به الن برزیل و میکل میلز بودند.

کم‌کم این سایت و اعضای آن شروع به متصل کردن فیل به جامعه رو به رشدی از هواداران در سراسر دنیا کردند. فیل می‌گوید:” ایپسویچ هواداران زیادی در اسکاندیناوی دارد چون فوتبال انگلیس در دهه 1970 در این کشور پخش می‌شد و ایپسویچ در آن زمان بسیار خوب بود. بعضی از اهالی اسکاندیناوی در فهرست خبرنامه سایت حضور داشتند. ما توانستیم بلیت یک دربی با نوریچ را برای آنها تهیه کنیم- ما برنده شدیم و آنها بهترین دوران زندگی‌شان را داشتند. آنها دوشنبه بعد در خبرنامه گفتند “فوتبال بریتانیا بسیار عالی است!” چنین چیزهایی تنها به خاطر این سایت رخ داد.”

“هاب‌ناب‌انی‌وان” سایت هواداری باشگاه ردینگ است که هنوز بعد از نزدیک به سه‌دهه از راه‌اندازی، همچنان فعالیت می‌کند.

محدودیت زمان پس از چند سال فیل را مجبور کرد که این سایت را رها کند بنابراین او آن را به پل فلتون، دانشجویی در دانشگاه ایست آنجلیا، سپرد. پل به فورفورتو می‌گوید:” من توانستم آن را در فضای اینترنت دانشگاهم منتشر کنم. من پیام “به اولین سایت فوتبالی در جهان خوش آمدید!” را روی صفحه اصلی قرار دادم. یک سایت هوادارای شفیلد ونزدی با من تماس گرفت تا این ادعا را رد کند اما وقتی یادداشت‌هایی که دیده بودیم را مقایسه کردیم، دیدیم که آنها تا سال 1993 در این فضا حضور نداشتند بنابراین پذیرفتند که ما اولین بودیم.”

پل با تایید فیل این سایت را در دهه 1990 از نظر نوآوری به سطح دیگری برد و پس از آن باشگاه آن را در اختیار گرفته و جانشین سایت رسمی کرد. پل می‌گوید:” از پخش تفسیر شنیداری تا میزبانی گفتگوی اینترنتی. این روزها چنین چیزهایی در دسترس است اما در آن زمان بسیار خاص بود. فکر می‌کنم مت هالند اولین گفتگوی اینترنتی بود که ما انجام دادیم. و این آمار در سایت بسیار جلوتر از هر چیزی است که در جاهای دیگر پیدا خواهید کرد. ما جدول‌های فرم دهی شده و آمار بازی رو در رو داشتیم. من در کنار آن اولین سایت فوتبالی واقعیت مجازی را ساختم که به مردم اجازه می‌داد با استفاده از وی آر به تور پورتمن‌رود بروند. مایکروسافت از آن خوشش آمد و مجوزش را برای تبلیغات تلویزیونی‌اش گرفت- تنها چند ثانیه بود اما به پرداخت تحقیقاتم کمک کرد!”

در حالی که سایت ایپسویچ متعلق به فیل و پل، اولین بود، همتای آنها در ردینگ می‌تواند ادعا کند که طولانی‌ترین مدت مدیریت یک صفحه اینترنتی در فوتبال را دارد. سایت “هاب ناب انی وان؟” در سال 1994 راه‌اندازی شد و از بسیاری از بازیکنان این تیم مسن‌تر است و هنوز هم با قدرت در دوره پهنای باند فوق‌سریع با آدرس www.royals.org پیش می‌رود. هاب ناب که خودش را “مجله هواداری اینترنتی” توصیف می‌کند، سبک غیر رسمی و سرخوشانه مجلات هواداری قدیمی را در پیش گرفت و از نام‌های به اصطلاح بیسکوییتی استفاده می‌کرد. گراهام لودر، موسس سایت، در این باره اظهار داشت:”بازیکنان این تیم زمانی به عنوان مردهای بیسکوییتی شناخته می‌شدند. من فکر کردم که با این افراد معاشرت می‌کنی بنابراین این عنوان از این موضوع گرفته شد.”

گراهام 19 ساله بود که سایت ردینگ را راه اندازی کرد. او بر حسب اتفاق مانند پل فلتون دانشجوی دانشگاه ایست آنجلیا بود. این تیم در لیگ دسته اول پیشتاز بود اما پوشش ملی از دیدارهای تیم‌های خارج از لیگ برتر وجود نداشت. گراهام می‌گوید:” وقتی در دانشگاه بودم، نمی‌توانستم روزنامه‌های محلی بخوانم یا به رادیوی محلی گوش بدهم. آن روزها بسیار پیش از دوره گوشی‌های هوشمند و سال‌ها پیش از گوگل یا سایت ورزشی بی‌بی‌سی بود. گرفتن اخبار تیم در دنیای مجازی غیرممکن بود.”

گراهام هم مانند پل از دسترسی زودهنگام دانشگاه به اینترنت نهایت استفاده را کرد. او می‌گوید:” من چند صفحه باز کردم و خیلی زود بازدیدکنندگانی از سراسر دنیا داشتم که اکثرا از سایر دانشگاه‌ها یا شرکت‌های تکنولوژی بودند که وارد اولین سایت ردینگ می‌شدند. افراد در خانه می‌توانستند اخبارشان را ارسال کنند و این به منبع اصلی اطلاعات برای بسیاری تبدیل شد. این سایت بسیار پیشرو و خلاقانه بود و تماس با این تعداد از هواداران ردینگ بسیار جالب بود.”

گراهام در ابتدا دلیلی برای ردیابی ترافیک در سایتش نداشت اما متوجه رشد سریع بازدیدکنندگان با افزایش حضور هواداران فوتبال در اینترنت شد. و هرچه هواداران بیشتری به اینترنت پیوستند، تعداد سایت‌های فوتبالی هم بیشتر شد. هواداران بیش از 40 باشگاه در سال 1995 سایت‌هایی را راه اندازی کردند و این اتفاق خبرساز شد.

در خبر منتشر شده از سوی تایمز آمده:” هواداران درحال بهره برداری از شبکه‌ای هستند که کامپیوتر کاربران در سراسر دنیا را به هم متصل می‌کند تا جوک رد و بدل کنند، شعارهای هواداری بخوانند، اخبار بازی و آمار درباره تیم محبوب‌شان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.” مشخص شد که سایت تیم دسته چهارمی کولچستر یونایتد 127 “اینترنت‌گَرد” را در تنها 10 روز جذب کرده که با توجه به این که کمتر از دو درصد جمعیت انگلیس در آن زمان به اینترنت دسترسی داشتند، چندان بد نبود.

دیگر سایت‌های قدیمی شامل سایت “You’ll Never Make The Station ” بود- اشاره طعنه آمیز به شعار معروف تیم- و سایت “WHOSH” که لوتون تاون تعلق داشت (مخفف Worldwide Hatters On The Super Highway). این سایت‌ها علاوه بر انتقال محتوای معمول مجلات هواداری، معنای جدیدی از ارتباط بین هواداران را ایجاد کردند، بخش پیام و لیست اعضا قابلیت مکالمه شبیه به آنچه در کافه‌ها رخ می‌دهد را پیش و پس از بازی بین هواداران در سراسر دنیا فراهم می‌کرد. همه این اتفاقات بسیار خوب بود اما اگر پوشش کلی از فوتبال می‌خواستی، تنها روزنامه‌ها یا تله‌تکست را در اختیار داشتی- تا ظهور سایت جدیدی که توسط هوادار جوان برایتون ایجاد شد که به تازگی وارد سن نوجوانی شده بود.

***

تام هادفیلد 13 ساله در آگوست 1995 به کمک گرگ، پدرش، ساکرنت را تاسیس کرد. تام تنها چند ماه بود که پس از خرید کامپیوتر در کریسمس به اینترنت دسترسی داشت اما خیلی زود به اندازه کافی یاد گرفت تا بتواند صفحه ابتدایی فوتبالی ایجاد کند که شامل نتایجی بود که از اخبار رادیو و تله‌تکست شنیده بود. چیزی که بسیار اساسی به نظر می‌رسد انقلابی بود که پس این اتفاق خصوصا برای هواداران خارجی فوتبال انگلیس رخ داد. تام به فورفورتو می‌گوید:” پیش از اینترنت واقعا هیچ راهی برای دنبال کردن مسابقات در زمان انجام در بیشتر کشورها وجود نداشت. من با رادیو به بازی‌ها گوش می‌کردم و هر زمانی که گل زده می‌شد، نتیجه زنده را به روز می‌کردم. وقتی متوجه شدم هزاران نفر منتظر هستند تا من صفحه نتایج زنده را به روزرسانی کنم، شگفت‌زده شدم.”

تام هادفیلد در 13 سالگی سایت ساکرنت را راه انداخت که خیلی زود به یک مرجع برای طرفداران فوتبال تبدیل شد.

تام با ایده ساکرنت به پدرش مراجعه کرد- سایتی که شامل نتایج زنده برای فوتبال انگلیس و اسکاتلند باشد و اخبار بازی و جداول لیگ را منتشر کرد که همگی پیش از انتشار در روزنامه در اینترنت در دسترس قرار بگیرند. گِرِگ، خبرنگاری در دیلی‌میل، عاشق این ایده شد و روزنامه را متقاعد کرد تا به آنها اجازه دهد که پیش از انتشار اخبار بتواند آنها را در اینترنت قرار دهد. و بدین ترتیب دیلی میلِ روز یکشنبه، در واقع شنبه شب در ساکرنت در دسترس بود-  این اتفاقی سرنوشت ساز و البته کاری پر زحمت بود. هادفیلدها در حالی که کامپیوتر تام پشت ماشین بود، از دفتر روزنامه در لندن به سمت خانه‌شان در برایتون می‌رفتند و ساعت‌ها در کنار هم نشسته و اخبار و محتوا را تایپ و بارگذاری می‌کردند.

تام با خنده می‌گوید:” شعار ما این بود که به محض رخ دادن باید روی اینترنت قرار بگیرد که حالا دیگر قدیمی شده است! من خاطرات خوبی از سپری کردن ساعت‌های متوالی در هر شنبه شب دارم که شامل وارد کردن جداول لیگ انگلیس و اسکاتلند از تله‌تکست به یک فایل اچ تی ام ال بود. گاهی چنان غرق وارد کردن اتفاقات جدید می‌شدم که تمام شب بیدار می‌ماندم. من همچنین فرصت بازی به عنوان دروازه‌بان در آکادمی جوانان برایتون را پیدا کردم اما شاید به عنوان یک نوجوان زمان زیادی را صرف نشستن پای کامپیوتر در اتاقی تاریک می‌کردم.”

ساکرنت تنها سایتی در اینترنت بود که چنین پوشش وسیع و به روزی از فوتبال ارائه می‌کرد و به موفقیت فوری رسید. در عرض یک سال این سایت با قیمت 40 هزار پوند به دیلی‌میل فروخته شد و گرگ به عنوان سردبیر باقی ماند. ساکرنت در آن زمان در کنار پوشش لیگ داخلی و اروپایی، نتایج یورو 96 و اخبار آن را منتشر می‌کرد. در صفحه اصلی سایت نوشته شده بود:” تمامی نتایج، تمامی جداول لیگ، لیست کامل برترین گلزنان و بهترین گزارش مسابقات، تنها ساکرنت تمام گل‌ها را به محض به ثمر رسیدن به اطلاع شما می‌رساند!”

با این حال رقبای جدیدی پیدا شدند. گاردین در آستانه یورو 96 سایت یوروساکر را افتتاح کرد- اولین سایت این روزنامه در تمامی زمینه‌ها- و خیلی زود به بازدید یک میلیونی در هر هفته رسید. سایت عمومی فوتبال گاردین که  Football.co.uk نام داشت (و بعدها به Football Unlimited تغییر نام داد) در سال 1997 راه اندازی شد. در آن زمان اسکای اسپورت، لیگ برتر و چندین باشگاه مهم همگی صفحات رسمی خود را داشتند. سایت بی‌بی‌سی اسپورت در سال 1998 ظهور کرد و فورفورتو در سال 1999 تاسیس شد. دیلی‌میل در آن سال حق مدیریت خودش بر ساکرنت را با 15 میلیون پوند به دیزنی واگذار کرد. این سایت در ابتدا به ESPN ساکرنت و سپس به ESPNFC تغییر نام داد.

تمام روزنامه‌های مهم در پایان دهه 1990 سایت خودشان را داشتند و خوانندگان به دریافت اخبار فوتبال از اینترنت به صورت فوری و رایگان به جای صبر برای خرید روزنامه صبح عادت می‌کردند. این تاثیر بسیاری بر چرخه روزنامه‌ها داشت چون اخبار فوتبال انگیزه کلیدی برای فروش آنها در بیش از یک قرن بود. خبرنگاران فوتبالی نیز مجبور بودند عادت کنند چرا که نوشته‌های‌شان گاهی پیش از چاپ در روزنامه در صفحات اینترنت پخش می‌شد.

راجر دومنگتی که حالا مدرس رشته روزنامه نگاری در دانشگاه نورث‌اومبریاست، کتاب “از صفحه آخر تا فضای اول: مسیر فوتبال در رسانه‌های انگلیسی” را نوشته است که کتابی تعیین کننده در این حوزه است. او در ژانویه 1997 به عنوان خبرنگار سایت جدید Sportinglife.com که از سال 1859 با همین نام به عنوان روزنامه چاپ می‌شد، به انقلاب اینترنتی پیوست. آنها یکی از اولین سایت‌هایی بودند که بسیاری از ورزش‌ها از جمله اسب‌سواری و فوتبال را پوشش می‌دادند.

راجر می‌گوید:” ما در آن زمان در نظر نمی‌گرفتیم که هیچ رقیب دیگری داشته باشیم.” به ندرت خواننده‌ای نیز وجود داشت- اما در عرض 18 ماه در طول پوشش جام‌جهانی 1998 فرانسه در سایت بود که آمار بازدید به یک میلیون در ماه رسید. راجر پس از آن از سایت جدا شد تا به روزنامه‌ای محلی بپیوندد و تغییر شرایط از کار اینترنتی به خبرنگاری روزنامه‌ای یک شوک فرهنگی به همراه داشت. او می‌گوید:” تنها یک کامپیوتر در دفتر اینترنت داشت. سایر خبرنگاران چشم و ابرو نازک کرده و می‌گفتند اوه، تو در اینترنت کار می‌کردی! انگار که من در یک کمد تاریک در جای دیگری نشسته بودم. آنها نمی‌دانستند چطور از آن استفاده کنند و آن را جدی نمی‌گرفتند.”

عواقب این موج تا مدت‌های طولانی برای روزنامه‌ها باقی ماند. دومنگتی ادامه می‌دهد:” در 10 یا 15 سال اولی که خبرنگار بودم، اینترنت از روزنامه‌ها عبور کرد. چون آنها هرگز آن را جدی نگرفتند، هرگز برای رویارویی با آن آماده نشدند؛ بنابراین مردم به آن عادت کردند. آنها به پای خودشان شلیک کردند. اگر از ابتدا با آن کنار می‌آمدند مردم هم به شرایط عادت می‌کردند.”

با این حال راجر باور دارد که ظهور اینترنت و توقع به‌روزرسانی فوری لزوما نحوه کار خبرنگاران فوتبالی را تغییر نداد و بخش عمده‌ای از آن به این دلیل است که آنها به فشارِ عجله برای نوشتن گزارش پس از سوت پایان بازی برای رسیدن به زمان دقیق چاپ عادت داشتند. او می‌گوید:” این کار تا زمانی که توییتر و شبکه‌های اجتماعی پدید آمد، تغییر چندانی نکرده بود. شبکه‌های اجتماعی احتمال تاثیر بیشتری نسبت به اینترنت داشتند اما این به دلیل تکنولوژی است. من می‌توانم الان به تماشای یک بازی بروم و یک عکس از لیست تیم یا بازیکنانی که از تونل بیرون می‌آیند، بگیرم و توییت کنم. شما نمی‌توانستید در دهه 1990 چنین کاری انجام دهید- فکر نمی‌کنم که در آن زمان حتی موبایل داشتم.”

امروزه همه هواداران یک گوشی هوشمند دارند و تمام محتوای فوبال در هر شکل با کشیدن یک انگشت در دسترس قرار می‌گیرد. اگر واژه فوتبال را گوگل کنید، 2.3 میلیارد نتیجه پیش روی شما قرار خواهد گرفت. در حال حاضر Livescore.com پرطرفدارترین سایت فوتبال جهان است که سالانه 20 میلیون بازدیدکننده مجزا دارد.

سایت قدیمی “هاب ناب انی وان؟” متعلق به ردینگ چنین آماری ندارد اما هنوز جایگاهش را حفظ کرده است. گراهام لودر که حالا توسعه‌دهنده حرفه‌ای اینترنت است می‌گوید:” هاب ناب عادت داشت خاص باشد اما حالا صدها سایت با اخبار و گزارش درباره این تیم وجود دارد. حالا امکان ندارد که ما بتوانیم در زمینه اخبار فوری اول باشیم اما من فکر می‌کنم هواداران از استفاده از سایت برای یادآوری اتفاقاتی که رخ داده و بحث درباره آن با سایر هواداران لذت می‌برند. ما حدود 40 هزار بازدید در ماه داریم. تعداد زیادی از کاربران انجمن هستند که به مدت 20 سال از این سایت استفاده کرده‌اند و هنوز اینجا هستند. ما ثبت نامی‌های جدید هم داریم بنابراین هنوز زندگی در این سایت قدیمی جریان دارد!”

ساکرنت متعلق به تام هادفیلد حالا به ذسته‌ای از سایت‌های فوتبالی تکیه دارد که او به عنوان نوجوان پیشروی آنها بود. او در حال حاضر مدیر یک شرکت فناوری در تگزاس است و بازی‌های لیگ انگلیس را از طریق اینترنت در خانه پیگیری می‌کند. تام می‌گوید:” دسترسی فوری به اطلاعات معنای هواداری را تغییر داده است. ما اطمینان داریم که می‌توانیم دیدارها را به صورت زنده تماشا کنیم و جریان نامحدودی از اطلاعات درباره تیم‌ها و بازیکنان محبوب‌مان با تنها چند کلیک در اختیار داریم. راهی طولانی از روزهای سیاه دهه 1990 که باید در انتظار رسیدن روزنامه باقی می‌ماندیم، طی شده است.”

یا حتی منتظر ماندن برای این که مادرتان تلفن را قطع کند تا بتوانید به تور مجازی ورزشگاه پورتمن‌رود بروید.