چرا دوران جی‌جی دوناروما در پاری‌سن‌ژرمن به پایان رسید

هفت‌یک- جان‌لوئیجی دوناروما فصل گذشته با پاری‌سن‌ژرمن قهرمان چمپیونزلیگ شد و به فینال جام جهانی باشگاه‌ها رسید، اما حالا ممکن است پارک دو پرنس را ترک کند.

به گفته جیمز هورنکسل و ماریو کورتخانا از سایت اتلتیک، انتظار می‌رود این دروازه‌بان ۲۶ ساله پی‌اس‌جی را ترک کند. دوناروما سه‌شنبه شب در بیانیه‌ای ناراحتی‌اش را از شرایطش ابراز کرد:«متأسفانه کسی تصمیم گرفته که من دیگر نتوانم عضوی از تیم باشم و در موفقیتش سهمی داشته باشم. از این اتفاق ناامید و دل‌شکسته‌ام.»

تنها دو ماه بعد از رقم زدن بهترین فصل تاریخ پی‌اس‌جی، دوران حضور دوناروما در باشگاه پاریسی تمام شده به نظر می‌رسد.

پی‌اس‌جی تابستان امسال لوکاس شوالیه را به خدمت گرفت و منابع نزدیک به باشگاه گفته‌اند مشکلی با جدایی دوناروما وجود ندارد. آن‌ها می‌گویند پیشنهاد تمدید قرارداد با شرایط بهتر به او داده‌اند اما پذیرفته نشده است.

انزو رایولا، مدیر برنامه‌اش، سه‌شنبه شب به اسکای ایتالیا گفت:«ما حتی با پیشنهادی کمتر از دستمزد فعلی موافقت کردیم چون جیجو می‌خواست بماند، اما بعد همه‌چیز تغییر کرد و مذاکرات را قطع کردیم و قرار شد بعد از فینال لیگ قهرمانان دوباره صحبت کنیم. قبل از جام جهانی باشگاه‌ها دوباره تماس گرفتیم و آن‌ها تأیید کردند که می‌خواهند ادامه دهند. انتظار نداشتیم که در ۱۰ روز اخیر چنین اتفاقی بیفتد.

می‌فهمم که نیاز به خرید دروازه‌بان جدید وجود دارد، اما کنار گذاشتن جیجو بعد از همه کارهایی که برای باشگاه کرده، بی‌احترامی بزرگی است که با وکلایم بررسی خواهم کرد. تا یک ماه پیش درباره تمدید صحبت می‌کردیم، عجیب است که در یک ماه نظر مربی درباره جیجو تغییر کرده باشد.»

این مربی لوئیس انریکه است که پیش از فینال سوپرجام اروپا مقابل تاتنهام گفت از حمایت کامل باشگاه برخوردار است و دلیلش را توضیح داد:«این تصمیم سختی است. فقط از دوناروما تعریف می‌کنم. او یکی از بهترین دروازه‌بان‌های دنیاست و حتی انسان بهتری است. اما ما به دنبال گزینۀ متفاوتی بودیم. گرفتن چنین تصمیم‌هایی بسیار دشوار است.»

اما این «ویژگی های متفاوت» که پی‌اس‌جی و لوئیس انریکه به دنبالش هستند چیست؟ چرا دوناروما آن را ندارد؟ و این محدودیت‌ها برای مشتریان احتمالی چه معنایی دارد؟ در اینجا مت پیژدروفسکی، کارشناس دروازه‌بانی سایت اتلتیک، موضوع را بررسی می‌کند.

***

وقتی دوناروما در سال ۲۰۲۱ به پاریس آمد، تنها ۲۲ سال داشت اما قهرمان یورو با ایتالیا، با بیش از ۲۵۰ بازی در سطح بزرگسالان برای میلان، و یکی از برترین دروازه‌بان‌های جوان جهان بود. این شهرت بر پایه سال‌ها واکنش‌های نجات‌بخش و مهارهای فوق‌العاده ساخته شده بود؛ توانایی‌ای که فصل گذشته هم دوباره در بالاترین سطح نشان داد. نمایش‌های او در لیگ قهرمانان، به‌ویژه در نیمه‌نهایی مقابل آرسنال، یادآوری به‌موقعی بود که چرا تا این اندازه مورد توجه بود.

نمایش درخشان دوناروما مقابل آرسنال، یکی از عوامل صعود پاری‌سن‌ژرمن به فینال چمپیونزلیگ بود.

در دو بازی رفت و برگشت مقابل آرسنال، دوناروما درخشان ظاهر شد؛ ابتدا در بازی رفت در مصاف تک‌به‌تک مقابل لئاندرو تروسار تمرکزش را حفظ کرد و زود شیرجه نزد، و سپس در بازی برگشت با شیرجه‌ای به سمت چپ و عبور از میان شلوغی محوطه جریمه، ضربه مارتین اودگارد را مهار کرد. هر دو مهار، لحظاتی با دشواری بالا و ارزش زیاد بودند که می‌توانند فصل یک تیم را تعریف کنند و دوباره نشان دادند که او یکی از بهترین دروازه‌بان‌های «سنتی» دنیا در مهار توپ و جلوگیری از گل خوردن است.

با این حال، با نزدیک شدن به پایان پنجره نقل‌وانتقالات تابستانی، پی‌اس‌جی تصمیم گرفت مسیر متفاوتی را در پیش بگیرد. آن‌ها با جذب شوالیه از لیل معتقدند دروازه‌بانی پیدا کرده‌اند که بیشتر با سبک بازی و مسیر آینده باشگاه سازگار است، حتی اگر این به معنای جدایی از یکی از بهترین مهارکنندگان توپ در جهان باشد. این تصمیم درباره توانایی دوناروما در مهار شوت‌ها نیست؛ موضوع «تناسب با سبک بازی» است.

تیم لوئیس انریکه در پی‌اس‌جی به‌صراحت اعلام کرده که هدفش تسلط بر مالکیت توپ و کنترل بازی‌ها از طریق ساختار حمله سازمان‌یافته است. از نظر آماری، آن‌ها فصل گذشته با میانگین 4/68 درصد مالکیت توپ، در لیگ فرانسه پیشتاز بودند. اما در این میان، یک مصالحه تاکتیکی ظریف وجود دارد: با حضور دوناروما در دروازه، پی‌اس‌جی بیش از آنچه تمایل دارند، توپ را نگه می‌دارند و فاز اول ساخت حمله را دور می‌زنند، زیرا دروازه‌بان آن‌ها تحت فشار راحت نبود.

دوناروما در موقعیت‌های امن، پاس‌های خوبی می‌دهد و می‌تواند توپ را بدون مشکل به مدافع میانی یا دفاع کناری منتقل کند، اما به‌طور طبیعی تمایلی ندارد که جلو بیاید، تحت فشار حریف قرار بگیرد و با پاس‌های غیرمنتظره خطوط دفاعی حریف را بشکند. تحت نظر لوئیس انریکه، این یک مشکل است. وقتی دروازه‌بان تمایلی به بازی کردن به‌عنوان بازیکن اضافه در مالکیت توپ ندارد، تیم یا کند می‌شود یا مجبور است وارد مناطق کنترل‌نشده شود. آمدن شوالیه نشان‌دهنده عزم پی‌اس‌جی برای رفع این محدودیت است.

در لیل، شوالیه به‌عنوان بازیکن یازدهم در ساخت حمله عمل می‌کرد، اغلب از محوطه خود خارج می‌شد تا یک خط دفاعی سه نفره بسازد. او صرفاً مشارکت نداشت، بلکه بخش مرکزی ساختار هجومی تیم بود. تمایل او به کنترل توپ تحت فشار، تغییر زاویه با یک یا دو لمس و سپس انتخاب لحظه مناسب برای شکستن پرس، کاملاً با دیدگاه لوئیس انریکه هماهنگ است. سبک پاس‌دهی شوالیه هم متنوع است؛ او کوتاه به مدافعان مرکزی پاس می‌دهد، اما قادر است توپ را به میانه زمین برساند یا پاس‌های بلند به دفاع کناری ارسال کند. قدرت اصلی او، توپ‌های بلند و با ارتفاع کم در خطوط جلوست که به پی‌اس‌جی اجازه می‌دهد هم فشار را کاهش دهد و هم مالکیت توپ را در مناطق بالاتر حفظ کند. به‌طور خلاصه، او راه‌حل‌هایی ارائه می‌دهد که دوناروما ارائه نمی‌کند.

اختلاف بین این دو تنها در مالکیت توپ نیست. با وجود قد ۱۹۶ سانتی‌متری دوناروما، او هیچ‌گاه در مهار توپ‌های هوایی فعال‌ترین نبوده است. او معمولاً روی خط دروازه می‌ایستد و اجازه می‌دهد مدافعانش توپ‌ها را در هوا دفع کنند، حتی وقتی قامت او نشان می‌دهد می‌تواند بر فضا مسلط شود. این بدان معنا نیست که او نمی‌تواند توپ‌های هوایی را مهار کند، اما غریزه طبیعی او نیست و هنوز جای پیشرفت دارد.

شوالیه با قد ۱۸۸ سانتی‌متر، بلندی قامت دوناروما را ندارد اما با جسارت و زمان‌بندی جبران می‌کند. او سریع از خط دروازه خارج می‌شود، در برخوردها اعتماد به نفس دارد و به‌ویژه در مقابل توپ‌های برگشتی هوشیار است؛ خطری که در فوتبال مدرن بیشتر دیده می‌شود. این تصمیم‌گیری به مدافعان او اجازه می‌دهد بالاتر قرار بگیرند و مطمئن باشند که دروازه‌بان فضا را پوشش می‌دهد.

یکی از ویژگی‌ها مهم دوناروما، تسلط او روی موقعیت‌های تک به تک است که گاهی هم برایش خطرساز شده است.

جایگزینی دوناروما یعنی کنار گذاشتن یکی از بهترین مهارکنندگان شوت جهان. دست‌های بلند، واکنش‌ها و توانایی خواندن شوت‌زن در موقعیت تک‌به‌تک او را در مهار شانس‌های واضح گل ممتاز کرده است. موفقیت پی‌اس‌جی در لیگ قهرمانان فصل گذشته تا حد زیادی مدیون مهارهای او بود. شوالیه هم در این زمینه ضعیف نیست؛ هرچند از نظر فیزیکی به دوناروما نمی‌رسد، قامت لاغر و اندام بلندش به او امکان مهار فوق‌العاده‌ای می‌دهد و توانایی تنظیم زودهنگام و واکنش سریع، باعث می‌شود زوایا را با کمترین حرکت پوشش دهد. آمار مهار او در لیل قابل توجه بود، نه فقط به‌خاطر تعداد، بلکه کیفیت شانس‌هایی که مهار کرده است.

نکته برای پی‌اس‌جی این است که شوالیه لزوماً شوت‌های بیشتری نسبت به دوناروما مهار نخواهد کرد، بلکه او می‌تواند مهارت بالا در مهار توپ را با ویژگی‌های فعال و مبتنی بر مالکیت که اکنون اولویت دارند، ترکیب کند. در فوتبال سطح بالا، کوچک‌ترین تفاوت‌ها می‌توانند تصمیمات بزرگ ایجاد کنند. دوناروما همچنان دروازه‌بان برجسته‌ای است، اما سقف هویت تاکتیکی پی‌اس‌جی با شوالیه بالاتر است. آمار- پاس‌های بیشتر، مشارکت بیشتر در ساخت حمله، توانایی بیشتر روی توپ‌های هوایی- آنچه چشم می‌بیند را تأیید می‌کند.

یک عامل زمان‌بندی نیز وجود دارد. پی‌اس‌جی خود را در آغاز چرخه تاکتیکی لوئیس انریکه می‌بیند، نه در وسط آن. این لحظه‌ای است برای متعهد شدن به دروازه‌بانی که می‌تواند با سبک بازی رشد کند. شوالیه ۲۳ ساله است، فضای پیشرفت بیشتری دارد و پی‌اس‌جی معتقد است که او از نظر روحیه توانایی تحمل فشار بازی در یکی از بزرگ‌ترین باشگاه‌های اروپا را دارد.

آینده دوناروما جذاب خواهد بود. مهارت‌های او- مهار توپ ممتاز، آرامش در لحظات بزرگ، تجربه گسترده با وجود سن کم- به بسیاری از باشگاه‌های برتر می‌خورد. اما تناسب با سبک بازی اهمیت خواهد داشت. او زمانی موفق است که نیازهای ساخت حمله برای او ساده‌سازی شده و بتواند روی کاری که بهترین انجام می‌دهد تمرکز کند: جلوگیری از گل خوردن.

با وجود شایعات اوایل این هفته، به نظر می‌رسد که منچستریونایتد دنبال جذب او نیست. اما این به آن معنا نیست که مشتریان احتمالی از راه نخواهند رسید، به‌ویژه از باشگاه‌هایی که ثبات دفاعی را بر تسلط مالکیت ترجیح می‌دهند. در محیط مناسب، دوناروما همچنان می‌تواند در بالاترین سطح تعیین‌کننده باشد. او در هر حال قهرمان چمپیونزلیگ و فاتح جام ملت‌های اروپاست و تنها ۲۶ ساله دارد.

جدایی دوناروما از میلان هم پرحرف و حدیث بود و او اکنون در آستانه یک انتقال جنجالی دیگر قرار دارد؛ هرچند این بار خودش تمایلی به این جدایی نداشت.

رایولا سه‌شنبه درباره آینده این بازیکن گفت: «شاید فقط باشگاه‌های لیگ برتر بتوانند خواسته مالی باشگاه را برآورده کنند، که بیش از حد است. درباره احترام صحبت می‌کنند، اما در این مرحله شاید احترام فقط مالی باشد. موضوع خروج از پروژه و پیدا کردن بهترین شرایط برای جیجو نیست. حتی از ظاهر قضیه هم باید موضع بگیریم و ببینیم چگونه با باشگاه برخورد کنیم.»

در نهایت، تصمیم پی‌اس‌جی به معنای زیر سؤال بردن توانایی‌های دوناروما نیست، بلکه نمونه‌ای است از این‌که تیم‌های سطح بالا امروز چگونه جایگاه دروازه‌بان را تعریف می‌کنند. این نقش از صرفاً مهار شوت‌ها به چیزی فراتر و چندبُعدی- بخشی مدافع جلوزن (سوئیپر)، بخشی بازی‌ساز، بخشی فرمانده هوایی- تغییر پیدا کرده است. شوالیه نماینده این دیدگاه است؛ او در مالکیت توپ تا ۳۰ متری دروازه‌اش احساس راحتی می‌کند، با یک پاس قادر است فشار پرس را بشکند و در مهار توپ‌ها قبل از خطرناک شدن، جسورانه عمل می‌کند. در فوتبال مدرن، این ویژگی‌ها می‌توانند به اندازه یک مهار با نوک انگشت سرنوشت‌ساز باشند.

برای پی‌اس‌جی، این موضوع به هماهنگی برمی‌گردد. با شوالیه، آن‌ها معتقدند می‌توانند بازی مالکانه خود را بیشتر صیقل دهند، توپ را مدت بیشتری در نیمه حریف حفظ کنند و بیش از پیش بر بازی‌ها مسلط شوند- حتی فراتر از آمار مالکیت توپ خیره‌کننده‌ای که هم‌اکنون دارند. با دوناروما، آن‌ها یکی از بهترین دروازه‌بان‌های سنتی جهان را در اختیار داشتند؛ با شوالیه، فکر می‌کنند گزینۀ مدرنی دارند که می‌تواند آن‌ها را به جایی که می‌خواهند برساند.

این تفاوت ممکن است ظریف باشد، اما برای باشگاهی که هدفش قهرمانی در تمام رقابت‌هایی است که وارد آن می‌شود، دروازه‌بان تنها آخرین خط دفاعی نیست- بلکه اولین خط حمله است.