چگونه هوش مصنوعی شخصیت بازیکنان را رمزگشایی می‌کند!
هفت‌یک- آمار و ارقام می‌توانند در ارزیابی کنترل عاطفی و رهبری یک بازیکن کمک کرده و در عین حال هشدارهای احتمالی را هم مشخص کنند.
«بازیکنان به اندازه کافی جنگندگی نشان ندادند.» این جمله یا عباراتی مشابه را می‌توان در واکنش‌های پس از بازی بسیاری از کارشناسان شنید. اما آیا می‌توان وضعیت ذهنی یک ورزشکار را بر اساس زبان بدن او در زمین بازی تحلیل کرد؟
در دورانی که فوتبال به‌طور فزاینده‌ای به داده‌ها برای نشان دادن ویژگی‌های فیزیکی وابسته شده، یافتن آماری که به‌طور دقیق کیفیت‌های روانی یک بازیکن، مانند کنترل عاطفی و رهبری را نشان دهد، دشوارتر است. با این حال، باشگاه‌های لیگ برتر، از جمله برایتون، از تکنیکی استفاده می‌کنند که به انتخاب و جذب بازیکنان در این زمینه کمک می‌کند.
توماس توخل پس از ارزیابی عملکرد بازیکنان انگلیس در فینال یورو ۲۰۲۴، با تأکید بر نیاز به ارتباط بیشتر، خبرساز شد. اما صرفاً شمارش تعداد دفعاتی که بازیکنان در زمین با یکدیگر صحبت می‌کنند یا اشاره‌ای انجام می‌دهند، تنها بخشی از نبرد روانی در جریان بازی را نشان می‌دهد.
یائو آمانکوا به همراه گایر یوردت با آنالیز تعداد زیادی از دیدارهای فوتبال تلاش کردند تا به تحلیل دقیقی از رفتار بازیکنان برسند.
یائو آمانکوا، مدافع سابق لیگ‌های برتر نروژ و دانمارک، در مرکز تلاش‌ها برای ارزیابی بهتر روانی بازیکنان قرار دارد. او که به‌عنوان کارشناس نیز فعالیت می‌کند، می‌گوید:«وقتی نگاهتان را از توپ بردارید، گنجینه‌ای از اطلاعات به دست می‌آید. وقتی تاکتیک‌ها را کنار بگذارید و فقط به جنبه روانی بازی و بازیکنان از این منظر نگاه کنید، دیگر نمی‌توانید آن را نادیده بگیرید. پیام‌های غیرکلامی ظریفی هستند که نشان می‌دهند آیا بازیکنان بسیار بااعتمادبه‌نفس، پرخاشگر یا در دنیای خودشان هستند.»
آمانکوا مثالی می‌زند از بازیکنی که شوت او از فاصله ۲۰ متری به سمت سکوها می‌رود و ۴۵ ثانیه بعد، یکی از هم‌تیمی‌هایش در حال عبور با ضربه‌ای آرام به پشت او دلداری می‌دهد. این لحظه زودگذر ممکن است از نگاه هواداران، رسانه‌ها یا حتی کادر مربیگری نادیده گرفته شود، اما برای یک بازیکن حرفه‌ای سابق، نشانه‌ای از رهبری در سکوت را نشان می‌دهد. آمانکوا می‌افزاید:«من نشانه‌ها و رفتارهای کوچکی را می‌شناسم که باید یاد بگیرید تا در زمین فوتبال به‌طور مؤثر عمل کنید.»
در شش سال گذشته، یائو آمانکوا با همکاری گایر یوردت، استاد روانشناسی، هزاران ساعت فیلم بازی از سراسر جهان، از جمله تمام بازیکنان لیگ برتر انگلیس و سوپرلیگ زنان را تحلیل کرده است. نتیجه این تلاش، مجموعه داده‌ای با بیش از ۱۰۰ هزار مورد منحصربه‌فرد است که به این دو نفر امکان داده تا از طریق شرکت خود، «تحلیل از درون به بیرون»، رتبه‌بندی تقریبی بازیکنان را بر اساس انواع رفتارها ایجاد کنند.
برای مثال این اطلاعات می‌توانند نشان دهند آیا کنترل عاطفی یک مدافع در مقایسه با هم‌تیمی‌ها و رقبای هم‌پست او در لیگ، در ۵ درصد برتر قرار دارد یا خیر. به گفته یوردت:«جهان جدیدی پیش رویمان گشوده شده است. این نقشه به باشگاه‌ها یک معیار می‌دهد و این حیاتی است، زیرا می‌توانید رفتارهای خاصی را بررسی کنید، تعداد دفعات وقوع آن‌ها را در موقعیت‌های خاص بشمارید، اما اکثر افراد همچنان نمی‌دانند این رفتارها چه معنایی دارند. درک معنای دقیق آن‌ها دشوار است، اما ما دیگر کور نیستیم، زیرا می‌توانیم بگوییم برای این نوع رفتار در این موقعیت، در مقایسه با تمام بازیکنان هم‌پست در لیگ برتر، این بازیکن در صدک ۹۰ یا ۱۰ قرار دارد.»
مکس پلکا که در لایپزیش و بایرن با ناگلزمان همکاری داشت، در حال حاضر در باشگاه برایتون کار می‌کند.
بایرن مونیخ یکی از چندین باشگاه پیشرو است که این پلتفرم را آزمایش کرده و در دوره مربیگری یولیان ناگلزمان از این فناوری استفاده کرده است. مکس پِلکا، روانشناس سابق بایرن که اکنون با برایتون همکاری می‌کند، می‌گوید:«هر بخش در یک یاشگاه اعداد و ارقامی ارائه می‌دهد، اما روانشناسی اینگونه نیست. جنبه‌هایی از روانشناسی قابل اندازه‌گیری هستند و ابزارهای تشخیص شناختی زیادی وجود دارند، اما این ابزارها چندان به اتفاقات داخل زمین نزدیک نیستند.»
پلکا که همراه ناگلزمان از لایپزیش به بایرن آمده بود، با یوردت و آمانکوا همکاری کرد تا حدود ۲۵ بازی بایرن در نیمه دوم فصل 23-2022 را تحلیل کند.
پس از هر بازی، مکس پلکا مشاهدات دقیق خود از حالت بدن، حرکات سر و ژست‌های دست بازیکنان که تنها چند مورد از عناصر زبان بدن مورد بررسی تیم تحلیل یائو آمانکوا هستند را به یک گزارش یک‌صفحه‌ای از عملکرد روانی تیم تبدیل می‌کرد و به کادرفنی ارائه می‌داد. این داده‌ها در کنار سایر اطلاعات، توسط یولیان ناگلزمان و دستیارانش پیش از انتخاب ترکیب تیم بررسی می‌شد. پلکا می‌گوید:«این یک متغیر دیگر بود که به تصمیم‌گیری درباره انتخاب بازیکنان کمک می‌کرد. آن‌ها می‌توانستند بررسی کنند که آیا واقعاً به یک رهبر در خط دفاعی چهارنفره نیاز دارند یا گزینه‌ای با شخصیت متفاوت می‌خواهند.»
بازیکنان نیز می‌توانستند به تحلیل آنچه گیر یوردت آن را «شخصیت بازی» می‌نامد، دسترسی پیدا کنند. پلکا توضیح می‌دهد:«مدافعی بود که به یافته‌ها بسیار علاقه‌مند بود… اینکه چگونه از زبان بدن خود برای رهبری و نشان دادن مسیر بازی به دیگران استفاده کند. این تغییر یک‌شبه رخ نمی‌دهد اما اگر نقطه شروعی از نحوه عملکرد در زمین داشته باشید، کار روی آن بسیار آسان‌تر است.»
پلکا اکنون برخی از تکنیک‌هایی را که در مونیخ به کار برده بود، برای تحلیل رفتار بازیکنان برایتون در زمین استفاده می‌کند. اگرچه او تیم تحت هدایت فابیان هرتزلر را به‌صورت مداوم بررسی نکرده، اصول کلیدی این فرآیند مشابه است و سرمربی برایتون گزارش‌های خلاصه‌ای از اقدامات روانی کلیدی تیمش را مرور می‌کند.
یوردت و آمانکوا بسیار از هوش مصنوعی به جای کدگذاری دستی که بخش زیادی از زمان آن‌ها را می‌گرفت، استفاده می‌کنند. یوردت می‌گوید:«به‌زودی، محدودیت بسیار کمی در تعداد تیم‌هایی که می‌توانیم در هر زمان تحلیل کنیم، خواهیم داشت… و آنگاه می‌توانیم به باشگاه‌ها درباره خریدهای احتمالی جدید اطلاعات دهیم، بازیکنی را که قبلاً از او آگاه نبودند معرفی کنیم یا تصمیمات در حال شکل‌گیری را تأیید یا به چالش بکشیم. می‌توانیم بگوییم:«بله، این به نظر خرید خوبی است» یا «از دیدگاه ما، با توجه به این معیارها، یک هشدار بزرگ وجود دارد و شاید بخواهید آن را بررسی کنید.»